Also available in: English Español (Spanish)
Zizeronen “Errepublika”k, teoria politikoaren azalpenagatik ospetsua, garaiko kosmobisio, fisika eta astronomiari buruzko pasarteak ditu, eta 10 urte nituenean topatu nuen misterio bat argitzen du. Hemen Irungo Oiasso Museoan gai honi buruz eman nuen hitzaldiaren laburpen txikia.
Errepublika (Zizeron, K. a. I. mendea). “Nahi al duzu orain, besteak etorri aurretik, Bigarren Eguzkiarena zer den ikustea, Senatuak horren berri eman duena?” Parhelio batez hitz egiten du, errefrakzio atmosferiko ikusgarriaren fenomenoaz.
“Planetario horren berri banuen Arkimedesen ospeari esker (…), non eguzkia eta ilargia mugitzen ziren, eta “alderrai” esaten zaien bost izar haiek ere” Antikytheran topatutako antzeko makina bat aipatzen dute, 1901ean itsas hondotik ateratakoa.
Antikythera Ikerketa Taldeak Nature aldizkarian makinaren funtzionamendua argitaratu zuen 2008an (K. a. II. mendea). Eguzki- eta ilargi-mugimenduak erreproduzitzen ditu, eklipseak iragartzen ditu, orduan ezagutzen ziren 5 planeten ibilbideak, eta olinpiaden datak. Ikusi bideoa.
Antzinako Erromako unibertsoaren eredua Aristotelesen fisikan oinarritzen zen, Lurra unibertsoaren erdian zegoelarik. Unibertsoaren tamaina, gutxi gorabehera, gaur egun ulertzen duguna baino 10 ber 36 aldiz txikiagoa zen.
Errepublika: “Eguzki argiaren eklipsea proiektatzen zen, eta ilargia lurrak estalitako eremuan sartzen zen, eguzkia, ilargiaren < eskualde horretatik sartzen ze>, lurrak harrapatzen zuelako”, eta 2019an Naturen Antikytherako makinak iragarritakoa berrikusten dute.
Errepublika “ez zegoen konparaziorik izar-esferen eta Lurraren tamainaren artean, Lurra bera hain txikia iruditu baitzitzaidan, non lotsatu bainintzen gure inperio honetaz, ia haren puntu bakar bat hartzen baitu”. Nola zekiten izarren tamaina? Harrituta nago.
Errepublika: “Ikusten dut oraindik gizonen etxeko egoitza ikusten duzula. Baina txikia iruditzen bazaizu, den bezala, gauza zerutiar hauek beti begiratu eta gizakienak mespretxatu”. Izan ere, Afrikarrak dio justuen arima Esne Bidean dagoela.
Nire astrohariaren kopia desbiribildua, 2019-12-30ekoa
